آشنایی با کمال طلبی

کمال طلبی یکی از موضوعات مهم و اساسی در روانشناسی است. کمال خواهی باوری است مبنی بر این که می­‌توان و باید به یک حالت کامل و بدون نقص دست پیدا کرد. در حالت مرضی، اعتقاد و باور به این موضوع است که کار یا نتیجه هر چیزی که کامل نباشد قابل قبول نیست. این تفکر یک باور ناسالم در نظر گرفته شده و روانشناسان معمولاً به این افراد با عنوان کمال خواهان ناراضی یا ناسازگار اشاره می­‌کنند.

در میان بسیاری از مراجعان به مراکز مشاوره و روان­درمانی، یکی از شکایات اولیه «احساس نارضایتی و عدم پذیرش خود» مطرح است. که ریشه این عدم رضایت در توقعات و انتظارات فرد از شخص خود نهفته است. این انتظارات و عدم رضایت چیست؟ پاسخ عمدتاً عدم رضایت یا عدم پذیرش خود است. استفاده از جملاتی مانند: «من انتظار بیشتری از خودم دارم»، «من کامل نیستم»، «من باید بهترین باشم» و موارد مشابه، یا وجود این احساسات موضوع کمال طلبی را مطرح می­‌کنند.

ویژگی افراد کمال خواه:

جاه طلب، ترس از اشتباه کردن، ترس از نارضایتی و شکست، تفکر همه یا هیچ، تأکید بر بایدها، تصور اینکه دیگران راحتتر در کارها موفق می­‌شوند. این افکار به یک چرخه معیوب منجر می­‌شود. زیرا معیارهای افراطی معمولاً باعث شکست، خشم، اضطراب، ناامیدی و درماندگی می­‌شود. برخی از روانشناسان عقیده دارند، کمال خواهان افرادی هستند که وسواس­‌گونه و بدون احساس بخشش یا گذشت نسبت به اهداف غیرممکن خود، تحت فشار و استرس بوده و ارزش خود را به طور کامل در سودمندی و کمال می­‌بینند.

متخصصان معتقدند کمال طلبی از دو بخش تشکیل شده: نیت­ها و نگرانی­های کمال خواهانه. به این صورت که نیات کمال طلبانه با جنبه­‌های مثبت همراه بوده و نگرانی­‌ها با جنبه منفی هستند. در خصوص علل و عوامل مؤثر بر کمال طلبی، نقش یادگیری و محیط عوامل اصلی هستند. فرد کمال طلب احتمالاً یاد گرفته فقط زمانی به خود بها دهد که تأیید دیگران نشان می­‌دهد. او تنها راه رهایی و دفاع را کامل بودن خود می­‌داند.

در شکل مثبت، کمال خواهی می­‌تواند انرژی لازم و محرک را فراهم کرده که منجر به تغییر مثبت یا پیشرفت‌های بزرگ می­‌شود. در حالت مرضی آن، می­‌تواند مخرب و غیرسازنده باشد. صورت منفی کمال طلبی، به تعویق انداختن و تأخیر در کارهاست و یا به صورت سرزنش خود در عملکرد ضعیف یا عدم دستیابی به خواسته­‌هاست.

افراد کمال طلب از اضطراب و عزت نفس­ پائین رنج می­‌برند؛ این امر می­‌تواند عامل خطر برای ابلای فرد به اختلال شخصیت وسواسی-جبری، اختلالات خوردن، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال فوبیای اجتماعی، اختلال بدشکلی بدن، اعتیاد به کار، آسیب به خود، سؤمصرف مواد و افسردگی بالینی و مشکلات جسمی و بیماری قلبی باشد.